TOPLUMSAL GRUP VE ÖZELLİKLERİ

TOPLUMSAL GRUP
Toplumsal grup, küçük ölçekli toplumsal ilişkiler bütünü olarak tanımlanabilir. Her insan topluluğu bir toplumsal grup anlamına gelmez. Bir araya gelen insanların bir toplum grup teşkil edebilmesi için en temel koşul bu insanlar arasında etkileşim olması gerekir. Bu etkileşim, bazı değerler ve normlar çerçevesinde gerçekleşir.

Toplumsal grup, üyeleri arasında etkileşim olan, ortak amaç ve çıkarlara sahip, belirlenen değer ve normları paylaşan insanların birlikteliğini ifade etmektedir.

TOPLUMSAL GRUPLARIN ÖZELLİKLERİ

Toplumsal bir grubun özellikleri şu şekilde sıralanabilir:

1. Grubun tanınması
2. Grup üyelerinin rolü ve statüsü
3. Grup üyelerinin rolleri
4. Grubun sürekliliği
5. Grup normları
6. Ortak ilgiler ve değerler
7. Grubun toplumsal hedefleri
8. Coğrafi/Mekânsal yakınlık

Soru: Sizce bir trende yolculuk eden insanlar, toplumsal bir grup olarak tanımlanabilir mi? Neden?

Cevap: Birbirlerine mekansal anlamda yakın olsalar da hepsi birbirini tanımamakta, her biri arasında toplumsal bir ilişki, iletişim ya da temas görülmemektedir. Bununla birlikte, aynı mekanda yolculuk süresince geçici bir süre bir arada bulunmaları nedeniyle grubun süreklilik özelliğinden bahsedilemez. Ayrıca, trende yolculuk eden bireylerin ortak ilgi ve değerlere sahip olduğu söylenemez. Bu nedenle, bir trende yolculuk eden insanlar toplumsal bir grup olarak kabul edilemez.

TOPLUMSAL GRUP İNCELEMELERİNİN NEDENLERİ

Toplumsal grupların, neden bir çalışma konusu olarak ele alındığı ve küçük grupları incelemenin ne anlam taşıdığı sorularına yönelik üç temel neden gösterilmektedir:

1. Toplumsal gruplar, toplumsal bir olgu olarak kabul edilmektedir. Herkes, yaşamının büyük bir kısmını aile, arkadaş grubu, çalışma grubu gibi “küçük gruplarda” geçirmektedir.

2. Toplumsal gruplar, aynı zamanda, toplumu yansıtmaktadır. Küçük gruplar, toplumsal sistemin modelleri olarak ele alındığında, toplumsal grup çalışmaları, toplumsal sistem hakkında önemli bilgiler vermektedir.

3. Toplumsal grup araştırmalarının sonuçları, toplumsal uygulamalar için önem taşımaktadır.

4. Bu bağlamda, toplumsal grupları çeşitli açılardan ele alan çalışmalar, tarihsel süreç içerisinde farklılık göstermektedir.

TOPLUMSAL GRUP İNCELEMELERİNİN TARİHİ
1. Dünya Savaşından itibaren başlayan çalışmalar 2. Dünya Savaşından sonra iyice hızlanıyor.

1. GEORGE SIMMEL

Grupların genel prensiplerini ve grup oluşumunu analiz etmiş.

2. CHARLES H. COOLEY

Toplumun birey üzerindeki etkisini vurgulayan Cooley’in ayna benlik (looking glass itself) kavramı, kişisel benliğin toplumsal yaşam sonucu oluştuğunu göstermekte ve günümüzde de geçerliliğini korumaktadır.

3. FREDERIC MILTON THRASHER

1920'li yıllarda doğal yaşam ortamında gruplar ve grup süreçleri üzerine odaklanan Thrasher, gangster gruplarında rollerin yapısı, statü, liderlik ve grup üyelerinin toplumsal kontrolü konularında birçok grup sürecini incelemiştir.

TOPLUMSAL GRUP ÇEŞİTLERİ

1. BİRİNCİL VE İKİNCİL GRUPLAR
2. İÇ VE DIŞ GRUPLAR
3. REFERANS GRUBU
4. İNTERNET TOPLULUKLARI / SANAL CEMAATLER
5. AZINLIK GRUPLARI

1. BİRİNCİL VE İKİNCİL GRUPLAR

Birincil grup, samimi, yüz yüze ilişkilerin ve dayanışmanın olduğu aile, arkadaş ve benzeri gruplar gibi belirli davranış normlarına ve ortak toplumsal değerlere bağlı gruplar olarak tanımlanmaktadır. Bireyin ilişkide bulunduğu arkadaş ve benzeri gruplar da yakın ilişkiler kurulduğu için, birincil gruplar arasında yer almaktadır.

Cooley'e göre birincil gruplar insan neslinin bakıldığı, korunduğu ve buna bağlı olarak grup üyeleri arasında güven verici ilişkilerin kurulduğu yerlerdir.

İkincil grup, bireyin gönüllü ve belli bir amaca yönelik olarak katıldığı, ilişkilerin yasalar, kurallar ve resmi anlaşmalarla düzenlendiği gruplardır. Resmi örgütler olarak dernekler, şirketler, siyasi partiler, bankalar ve sendikalar, ikincil gruplara örnek gösterilebilir.

Birincil gruplar dağıldıkça ikincil grup olmakta ikincil gruplar ise yüz yüze ve yakın ilişkiler geliştirildiğinde birincil gruplar haline gelebilmektedir.

2. İÇ VE DIŞ GRUPLAR

İç grup, insanların ortak değerleri ve yaşam biçimini paylaştığı, kendilerini ait hissettikleri ve bağlılık duyduğu grubu ifade etmektedir. Dış grup ise bireylerin kendi gruplarıyla rekabet halinde olan ya da karşıt olarak gördükleri gruplardır.

İç grup (in group) ve dış grup (out group) kavramları, Amerikan sosyolog William Graham Sumner (1840-1910) tarafından ortaya atılmıştır. Sumner, Herbert Spencer'ın çalışmalarından etkilenmiştir.

Fichter’a (2006, s.72) göre, kişinin birincil grubu, kavramın en genel tanımıyla, iç grup olarak adlandırılabilir. İç grupta kişi, bir gruba ait olma ve bir arada olma bilinci edinmekte ve diğerlerini, dış grup olarak görmeye başlamaktadır. Ancak dış grup “grup dışındaki kişilerin grup içindekilerle herhangi bir toplumsal ilişki kurmadığı gruplardır”, başka bir deyişle, bizim tamamıyla yabancısı olduğumuz grupları ifade etmektedir.

3. REFERANS GRUBU

Referans grubu, bireyin davranışlarını ve kendi durumunu değerlendirmek için, karşılaştırma yaptığı gruplardır. Referans grubu (reference group) kavramı ilk kez Herbert Hyman tarafından ortaya atılmıştır. 

4. İNTERNET TOPLULUKLARI / SANAL CEMAATLER

İnternet toplulukları/sanal cemaatler, insanların internet ağlarına bağlanarak bilgisayar aracılı iletişimle meydana getirdikleri bir oluşumdur.

İnternet ağları aracılığıyla bağlantı kurularak meydana gelen topluluklar olarak tanımlanan sanal cemaatlerde, bazı toplumsal grup özelliklerini görmek mümkündür. Toplumsal grupları tanımlayan temel bir özellik olarak grup üyeleri arasındaki etkileşim, bu yeni oluşumlarda farklı bir şekilde gerçekleşmektedir. Geleneksel, yüz yüze ilişkilerin yerine yeni görüşme ve buluşma tanımlarıyla sanal cemaat üyelerinin etkileşim kurdukları kabul edilmektedir. Grup yaşamının sürdürülmesinde temel unsurlardan biri olarak görülen coğrafi/mekânsal yakınlık özelliğine sahip olmamalarına karşın, coğrafi yerleri, toplumsal ağlar olarak görmektedirler. Sanal cemaatlerde iletişimin gerçekleştiği yeni mekân biçimi, fiziksel mekân değil, ama onun yerine toplumsal olarak yaratılan bir mekândır. Ayrıca, internet toplulukları veya sanal cemaatlerin ortak amaçlar, çıkarlar bilgi aktarımı doğrultusunda oluşturuldukları belirtilmektedir.

5. AZINLIK GRUPLARI

Azınlık grubu (minority group) kavramı, 1930’lu yıllardan itibaren “ırksal, etnik, biyolojik ya da diğer özellikler temelinde, baskıya uğramış veya damgalanmış toplumsal gruplar”ı ifade etmek amacıyla kullanılmaktadır. Azınlık grupları, fiziksel, kültürel veya diğer özelliklerinden dolayı baskıya uğrayan, farklı ve eşitsiz davranışlara maruz kalan toplumsal gruplardır.

Giddens (2000, s.225), azınlık gruplarının üyelerinin kendilerini sıkça, çoğunluktan ayrı insanlar olarak gördüklerini ve azınlık gruplarının genellikle, fiziksel ve toplumsal olarak toplumun genelinden yalıtılmış olduklarını belirtmektedir.

TOPLUMSAL GRUP YAPISININ GENEL NİTELİKLERİ

1. GRUP ÜYELİĞİ
2. GRUP NORMLARI VE GRUP NORMLARINA UYMA
3. LİDERLİK

TOPLUMSAL GRUBA YÖNELİK KURAMLAR

1. Ferdinand Tönnies: "Gemeinschaft" ve "Gessellschaft"
2. Georg Simmel: "Toplumsal Etkileşim"
3. Charles Horton Cooley: "Birincil Gruplar"

AÖF Sosyoloji, İnsan ve Toplum dersinden çıkardığım özettir.